Radiografia to najpowszechniej stosowana technika obrazowania ciała wykorzystująca promieniowanie rentgenowskie. Promieniowanie to przechodząc przez tkanki o zróżnicowanej gęstości pochłaniane jest w różnym stopniu. W efekcie uzyskuje się obrazy w odcieniach szarości będące dwuwymiarowym odwzorowaniem narządów wewnętrznych i struktur kostnych.

 

PRZYGOTOWANIE DO BADANIA RTG

Większość badań RTG nie wymaga specjalnego przygotowania, poza zdjęciem przeglądowym jamy brzusznej, zdjęciem odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa oraz badaniami radiograficznymi z podaniem środków cieniujących (np. urografia).

PRZYGOTOWANIE DO BADANIA RTG KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWO-KRZYŻOWEGO ORAZ JAMY BRZUSZNEJ

• w dniu poprzedzającym badanie zachować dietę lekkostrawną, bez pokarmów wzdymających, bez napojów gazowanych i mlecznych (np. jogurtów, kefirów) oraz zażyć preparat przeczyszczający zakupiony w aptece bez recepty (np. Regulax tabl., Xenna tabl, Forlax saszetki do rozpuszczenia) oraz Espumisan – preparaty należy zażyć według ulotki dołączonej do opakowania i zadbać o poranne wypróżnienie
• w dniu badania zgłosić się do pracowni na czczo, nie wolno palić papierosów, pić kawy
• jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, w dniu badania powinien przyjąć je zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego, popijając niewielką ilością wody niegazowanej

PRZEBIEG BADANIA

• przed badaniem pacjent powinien usunąć wszystkie elementy metalowe z badanej okolicy.
• o kolejności i czasie wykonywania poszczególnych czynności informować będzie personel medyczny w trakcie wykonywania badania

 

---

UROGRAFIA

Urografia jest badaniem obrazowym pozwalającym na ocenę anatomii i funkcji układu moczowego po dożylnym podaniu kontrastu i wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich jamy brzusznej. Dzięki temu badaniu można określić wielkość, kształt i położenie nerek oraz ocenić układ kielichowo-miedniczkowy, drogi wyprowadzające mocz i pęcherz moczowy.

PRZYGOTOWANIE DO UROGRAFII:

• w dniu poprzedzającym badanie zachować dietę lekkostrawną, bez pokarmów wzdymających, bez napojów gazowanych i mlecznych (np. jogurtów, kefirów) oraz zażyć preparat przeczyszczający zakupiony w aptece bez recepty (np. Regulax tabl., Xenna tabl, Forlax saszetki do rozpuszczenia) oraz Espumisan – preparaty należy zażyć według ulotki dołączonej do opakowania i zadbać o poranne wypróżnienie
• w dniu badania zgłosić się do pracowni na czczo, nie wolno palić papierosów, pić kawy
• jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, w dniu badania powinien przyjąć je zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego, popijając niewielką ilością wody niegazowanej
• przed badaniem należy przedstawić aktualny wynik kreatyniny oraz wyniki badań układu moczowego wykonanych przed urografią
• bezpośrednio przed badaniem należy opróżnić pęcherz

PRZEBIEG BADANIA

• przed rozpoczęciem badania pielęgniarka założy wenflon
• w trakcie badania wykonuje się kilka zdjęć rentgenowskich jamy brzusznej
• pierwsze zdjęcie wykonywane jest przed podaniem środka cieniującego
• następne zdjęcia wykonuje się po dożylnym podaniu kontrastu, najczęściej po 5, 15 i 30 minutach, w zależności od postępu zakontrastowania dróg moczowych
• niekiedy wykonuje się dodatkowe zdjęcia opóźnione (po kilku godzinach)

PO BADANIU

• pacjent pozostaje pod obserwacją około 30 min; po tym czasie, gdy pacjent czuje się dobrze ma usunięte wkłucie dożylne i może być zwolniony do domu
• w ciągu następnych 24 godzin zaleca się spożycie około 2,5 litra wody niegazowanej

 

---

ŚRODKI KONTRASTOWE

W pracowniach RTG stosujemy nowoczesne niejonowe jodowe środki kontrastowe cechujące się niskim ryzykiem wystąpienia objawów niepożądanych. Jak każdy jednak lek, podany dożylnie środek kontrastowy może powodować działania uboczne, chociaż nie u każdego pacjenta one wystąpią. Działania te zwykle są przejściowe i mają niewielkie nasilenie, jednak opisywano również reakcje o ciężkim lub zagrażającym życiu przebiegu. Najczęściej występują nudności oraz uczucie ciepła i metaliczny smak w ustach. Większość ciężkich reakcji niepożądanych występuje w ciągu pierwszych 30 min od podania środka kontrastowego, jednak niekiedy dochodzi do reakcji opóźnionych (po kilku godzinach, a nawet kilku dniach).

Każdorazowo decyzję o podaniu środka kontrastowego podejmuje lekarz radiolog nadzorujący badanie w oparciu o wskazania diagnostyczne, przeszłość chorobową pacjenta oraz wyniki badań laboratoryjnych (w tym kreatyniny).

 

PRZYGOTOWANIE PACJENTA DO BADANIA Z PODANIEM ŚRODKA KONTRASTOWEGO

• zadbać o właściwe nawodnienie na kilka dni przed badaniem
• ostatni posiłek należy spożyć najpóźniej 5 godzin przed badaniem
• jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, w dniu badania powinien przyjąć je zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego, popijając niewielką ilością wody niegazowanej

NALEŻY DODATKOWO WZIĄĆ ZE SOBĄ NA BADANIA

• aktualny wynik badania poziomu kreatyniny we krwi (za aktualne uznaje się badanie kreatyniny wykonane w okresie 30 dni poprzedzających badanie u pacjentów niechorujących na nerki i w okresie 7 dni u osób ze stwierdzonym zaburzeniem czynności nerek)
• w przypadku chorób tarczycy aktualny wynik badania TSH
• komplet posiadanej dokumentacji medycznej dotyczącej badanej okolicy ciała z wynikami dotychczasowych badań, w tym płyty CD, klisze, wypisy ze szpitala
• okulary korekcyjne – niezbędne do wypełnienia ankiety przed badaniem

PO BADANIU

• pacjent pozostaje pod obserwacją około 30 min; po tym czasie, gdy pacjent czuje się dobrze ma usunięte wkłucie dożylne i może być zwolniony do domu
• w ciągu następnych 24 godzin zaleca się spożycie około 2,5 litra wody niegazowane

 

Możliwe działania niepożądane po dożylnym podaniu środka kontrastowego:

Często (1/10-1/100)	Niezbyt często (1/100-1/1000)	Rzadko (1/1000-1/10000)
	zmniejszenie ostrości, zaburzenia widzenia	zapalenie spojówek, łzawienie
	zaburzenia rytmu	kołatania serca, ból / uczucie ucisku w klatce piersiowej, bradykardia, tachykardia, zatrzymanie krążenia, niewydolność serca, niedokrwienie / zawał mięśnia sercowego, sinica
		zaburzenia czynności tarczycy, przełom tyreotoksyczny
	reakcje rzekomoanafilaktyczne/nadwrażliwości	wstrząs rzekomoanafilaktyczny
	zawroty głowy, niepokój	parestezje / niedoczulica, splątanie, lęk, pobudzenie, niepamięć, zaburzenia mowy, senność, utrata przytomności, śpiączka, drżenia, drgawki, niedowład / porażenie, niedokrwienie / zawał mózgu, udar krwotoczny mózgu, przejściowa korowa utrata wzroku
	kichanie, kaszel	nieżyt nosa, duszność, obrzęk błony śluzowej, astma, chrypka, obrzęk krtani / gardła / języka / twarzy, skurcz oskrzeli, skurcz krtani / gardła, obrzęk płuc, niewydolność oddechowa, zatrzymanie oddychania
nudności	wymioty, zaburzenia smaku	podrażnienie gardła, dysfagia, obrzęk ślinianek, ból brzucha, biegunka
	pokrzywka, świąd, osutka, rumień	obrzęk naczyniowo-ruchowy, zespół objawów śluzówkowo-skórnych (np. zespół Stevensa i Johnsona lub zespół Lyella)
	zaburzenia czynności nerek	ostra niewydolność nerek
uczucie gorąca lub bólu, ból głowy	złe samopoczucie, dreszcze, zwiększona potliwość, reakcje wazowagalne	bladość, zmiany temperatury ciała, obrzęki, ból w miejscu podania, niewielkie ocieplenie oraz obrzęk, zmiany zapalne i uszkodzenie tkanek w przypadku wynaczynienia